Adaylık, Sigortalılık ve Öğretmenlik Sürelerine İlişkin Danıştay Kararı
Danıştay 2. Dairesi, 14/12/2011 tarihinde yayımlanan Öğretmenlerin Eş Durumu Özrüne Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'n açılan davaları sonuçlandırmaya devam ediyor.
Başkanlığın aşağıda yer verilen kararında şu hususlara yer verilmiştir:
. Kılavuzda; eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre, bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlar ile eşi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara eş durumu özrüne bağlı yer değişikliği hakkı verilmemesinin Yönetmeliğin amacına aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
. Yönetmeliğin 37. maddesinin 4. fıkrasıyla; eşi emekli olan öğretmenlere, eşlerinin emeklilik tarihinden sonraki altı ay ile sınırlı olmak ve bir defaya mahsus olmak üzere ilk yer değiştirme döneminde eşinin ikamet ettiği yere yer değiştirme isteğinde bulunabileceğine yönelik tanınan hakkın, dava konusu Kılavuz'da yer verilmemek suretiyle üst hukuk normuna aykırı şekilde ortadan kaldırıldığı görülmektedir.
. Kılavuz'un bahsi geçen düzenlemelerinde; eş durumu özrüne bağlı yer değiştirme başvurusunda bulunacaklara yönelik olarak adaylık, sigortalılık ve öğretmenlikte görev yapılan sürelerinin hesabında 31 Aralık 2011 tarihi esas alınmıştır.
. 13/12/2011 günlü Basın Duyurusu ile dava konusu Kılavuz'da atama işlemlerinin 30/12/2011 tarihi itibarıyla yapılacağı öngörüldüğünden adaylık, sigortalılık ve öğretmenlikte görev yapılan sürelerinin hesabında 31 Aralık 2011 tarihinin esas alınmasında hukuka aykırılık görülmemiştir.
T.C.
DANIŞTAY
İKİNCİ DAİRE
ESAS NO: 2020/1902
KARAR NO: 2022/1111
DAVACI : ...Sendikası
VEKİLİ : Av. ...
DAVALI : ...Bakanlığı
VEKİLİ: Hukuk Müşaviri ...
DAVANIN KONUSU:
14/12/2011 tarihinde yayımlanan Öğretmenlerin Eş Durumu Özrüne Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nda "Sağlık Durumu Özrü", "Öğrenim Durumu Özrü" ve "Olağanüstü Hallere Bağlı Yer Değiştirmeler"e yer verilmemesine ilişkin eksik düzenleme ile iller arası eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler dışında "il içi eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler"e yer verilmemek suretiyle oluşan eksik düzenlemenin ve Kılavuz'un "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken "eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere" yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin ve söz konusu Kılavuz'un "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "...31 Aralık 2011..." ibaresinin iptali istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ:
Danıştay İkinci Dairesince verilen 22/02/2018 günlü, E:2016/550, K:2018/1057 sayılı kararla; dava konusu Kılavuz'da, "Sağlık Durumu Özrü", "Öğrenim Durumu Özrü", "Olağanüstü Hallere Bağlı Yer Değiştirmeler" ile "il içi eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler"e yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına; Kılavuz'un "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken "eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere" yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin ve "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "...31 Aralık 2011..." ibaresinin iptaline karar verilmiştir.
Anılan kararın davalı idare tarafından temyiz edilmesi üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 günlü, E:2018/1920, K:2019/6400 sayılı kararıyla; Daire kararının, Kılavuz'da "Sağlık Durumu Özrü", "Öğrenim Durumu Özrü", "Olağanüstü Hallere Bağlı Yer Değiştirmeler" ile "il içi eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler"e yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısımlarının açıklamalı olarak onanmasına; Kılavuz'un, "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken "eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere" yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin ve "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "...31 Aralık 2011..." ibaresinin iptaline ilişkin kısımlarının ise bozulmasına hükmedilmiştir.
DAVACININ İDDİALARI:
Davacı Sendika tarafından; dava konusu Kılavuz'da, eşin sigortalılık süresinin hesabı ile öğretmenlikte ve devlet memurluğunda adaylığın kaldırılacağı son gün olarak 31 Aralık 2011 tarihinin belirlenmesinin birçok öğretmeni mağdur edeceği, önceki yıllarda olduğu gibi yer değiştirme isteğinde bulunacaklar için yarıyıl tatilinin esas alınması gerektiği; öte yandan, eski kılavuzların aksine eş durumu özrüne bağlı yer değişikliği başvurusunda bulunabileceklerin kapsamının, somut gerekçelere dayandırılmaksızın daraltıldığı, bu nedenlerle söz konusu düzenlemelerin hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
DAVALININ SAVUNMASI:
652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de; öğretmenlerin yer değiştirmelerine ilişkin genel düzenlemelere yer verildiği, hangi durumların öğretmenlerin yer değiştirmelerinde özür kabul edileceği yönünde bir belirleme yapılmadığı, yer değiştirmeye esas kabul edilecek özürlerin Milli Eğitim Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikle yapılmasının öngörüldüğü, 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'yle "Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun" yürürlükten kaldırıldığı için daha evvel çıkarılan "Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliğinin" özür durumuna bağlı yer değiştirme ile ilgili hükümlerinin kadük olduğu; takdir yetkisi kullanılarak 2011 yılı Aralık ayına ve bir defaya mahsus olmak üzere yeni yönetmelik hazırlanana kadar eş durumu özrü olan öğretmenlerin yer değiştirmelerini gerçekleştirmek için Kılavuzun hazırlandığı, eş durumu özrü dışındaki yer değiştirme başvurularının hazırlanacak yeni yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra değerlendirilebileceği savunulmaktadır.
DANIŞTAY TETKİK HAKİMİ DÜŞÜNCESİ:
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun bozma kararına uyularak, bozulan kısım yönünden; dava konusu Kılavuz'un "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken "eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere" yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına; Kılavuz'un "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "...31 Aralık 2011..." ibaresinin iptali istemi yönünden ise davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülmüştür.
DANIŞTAY SAVCISI DÜŞÜNCESİ:
14/12/2011 tarihinde yayımlanan Aralık/2011 Öğretmenlerin Eş Durumu Özrüne Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nda "Sağlık Durumu Özrü", "Öğrenim Durumu Özrü" ve "Olağanüstü Hallere Bağlı Yer Değiştirmeler"e yer verilmemesine ilişkin eksik düzenleme ile iller arası eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler dışında "il içi eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler"e yer verilmemek suretiyle oluşan eksik düzenlemenin ve Kılavuz'un "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin ve söz konusu Kılavuz'un "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları'nın başlangıç kısmında yer alan "31.12.2011" ibaresinin iptali istenilmiştir.
2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu'nun 49. maddesinin 6. fıkrasında, Danıştay'ın ilk derece mahkemesi olarak baktığı davaların temyizen incelenmesinde bu maddenin 4. fıkrası hariç diğer fıkraları kıyasen uygulanır hükmünün yer alması karşısında, Danıştay dava dairelerine bozma kararına uyulmayarak eski kararında ısrar edebilme yetkisi tanınmamış bulunduğundan, Danıştay İkinci Dairesinin temyize konu 22/02/2018 tarih ve E:2016/550, K:2018/1057 sayılı kararının 2011/Aralık Öğretmenlerin Eş Durumu Özrüne Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nda "Sağlık Durumu Özrü", "Öğrenim Durumu Özrü", "Olağanüstü Hallere Bağlı Yer Değiştirmeler" ile "il içi eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler"e yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin iptali istemi yönünden karar verilmesine yer olmadığına ilişkin kısmının onanmasına, anılan Daire kararının, dava konusu Kılavuz'un; "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin ve "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "31.12.2011" ibaresinin iptaline ilişkin kısmının ise bozulmasına ilişkin bulunan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 gün ve E:2018/1920, K:2019/6400 sayılı kararı uyarınca dosya yeniden incelendi:
Dava konusu Kılavuz'un; "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin ve "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "31.12.2011" ibaresi yönünden;
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'na 17/04/2008 tarihli, 5754 sayılı Kanunla eklenen Geçici 20. maddesinde; "506 sayılı Kanunun Geçici 20. maddesi kapsamındaki bankalar, sigorta ve reasürans şirketleri, ticaret odaları, sanayi odaları, borsalar veya bunların teşkil ettikleri birlikler personeli için kurulmuş bulunan sandıkların iştirakçileri ile aylık veya gelir bağlanmış olanlar ile bunların hak sahipleri herhangi bir işleme gerek kalmaksızın bu maddenin yayımı tarihinden itibaren üç yıl içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna devredilerek bu Kanun kapsamına alınır. Üç yıllık süre Bakanlar Kurulu Kararı ile en fazla dört yıl daha uzatılabilir. Devir tarihi itibariyle sandık iştirakçileri bu Kanunun 4 üncü maddesinin (a) bendi kapsamında sigortalı sayılırlar." hükmü yer almaktadır.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun Geçici 20. maddesi uyarınca uyuşmazlık konusu Aralık-2011 Öğretmenlerin Eş Durumu Özrüne Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzunun "Eş Durumu Özrü" başlıklı 3. Bölümünde, eş durumu özrüne dayalı olarak yer değiştirme başvurusunda bulunabilecek kişiler arasında; 1.1 maddesinde sadece eşi yer değiştirmek istenen yerde sosyal güvenlik kurumuna bağlı olarak çalışanlar ile genel eş durumu özrüne bağlı olarak yapılacak yer değiştirmelerde aranan son iki yıl içinde en az 360 gün sigortalılık süresinin hesabında, 31/05/2006 tarihli ve 5510 sayılı Kanunun 4. maddesinin (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışanlara yer verilmek suretiyle sosyal güvenlik bakımından 506 sayılı Kanunun Geçici 20. maddesi kapsamındaki Sandıklara tabi çalışanlara yer verilmemesinde eksik düzenleme nedeniyle hukuka uyarlık bulunmamaktadır.
Dava konusu yapılan diğer düzenlemeye ilişkin kısımda kamu yararı ve hizmet gereklerine aykırılık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Açıklanan nedenlerle, 14/12/2011 tarihinde yayımlanan Öğretmenlerin Eş Durumu Özrüne Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun; "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere yer verilmemesine ilişkin kısmının eksik düzenleme nedeniyle iptali, diğer hükümler yönünden ise davanın reddi gerekeceği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İkinci Dairesince; Dairemizin 22/02/2018 günlü, E:2016/550, K:2018/1057 sayılı kararının, Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 12/12/2019 günlü, E:2018/1920, K:2019/6400 sayılı kararıyla kısmen bozulması üzerine, 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine göre Danıştay dava dairelerinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği kararların temyizen bozulması halinde ısrar hakkı tanınmadığından, bozma kararına uyularak Tetkik Hakiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra bozulan kısım yönünden işin gereği düşünüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
İLGİLİ MEVZUAT:
Dava konusu Kılavuz'un yayımlandığı tarih itibarıyla yürürlükte bulunduğu şekliyle 652 sayılı Milli Eğitim Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname'nin "Düzenleme yetkisi" başlıklı 36. maddesinde; Bakanlığın görev, yetki ve sorumluluk alanına giren ve önceden kanunla düzenlenmiş konularda idari düzenlemeler yapabileceği belirtildikten sonra, "Atama" başlıklı 37. maddesinin 3. fıkrasında; "Öğretmenlerin Bakanlıkça belirlenen hizmet bölge veya alanlarında en az üç eğitim öğretim yılı görev yapması esastır. Bunların yer değiştirme suretiyle atamaları her yıl yapılan atama plan ve programları çerçevesinde eğitim öğretim faaliyetlerini etkilemeyecek şekilde sonuçlandırılır. Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yaz tatillerinde yapılır." hükmüne 4. fıkrasında; "Öğretmenlerin yer değiştirme suretiyle atamalarında uyulacak temel ilkeler, özür grupları, hizmet bölgeleri ve alanları, hizmet puanı ve diğer hususlara ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir." düzenlemesine yer verilmiştir.
Dava konusu Kılavuz'un yayımlandığı tarihte yürürlükte bulunan ve 06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği (Yönetmelik)'nin "Özür durumuna bağlı yer değiştirmeler" başlıklı 35. maddesinde; "(1) Öğretmenler, sağlık, eş ve öğrenim durumu özürleri nedeniyle özür gereklerinin karşılanabileceği yerlere yer değiştirme isteğinde bulunabilirler. Ancak bu özürler nedeniyle yer değişikliği istekleri, hizmet gerekleri ile özür durumlarının birlikte karşılanması temelinde değerlendirilir. (2) İl içinde ve iller arasında yapılacak özür durumuna bağlı yer değiştirmelere ilişkin duyuru ve başvuruları birlikte alınır. Yer değiştirme suretiyle atamalar, öğretmenlerin tercihleri dikkate alınarak hizmet puanı üstünlüğü esas alınarak yapılır. (3) Özür durumuna bağlı yer değiştirme isteğinde bulunanlardan öğretmenlikte ve Devlet memurluğunda adaylıklarının kaldırılmış olması şartı aranır. Aday öğretmenlerin yer değiştirme istekleri değerlendirmeye alınmaz. (4) Bu Yönetmeliğin 14 ve 15 inci maddeleri kapsamında öğretmenliğe atananların, özür durumundan yer değiştirme isteğinde bulunabilmesi için son olarak atandıkları görev yerlerinde en az bir yıl süreyle görev yapmış olmaları gerekir. (5) Özür durumundan yer değişikliği işlemlerinde; ilçe teşkilatı bulunmayan il merkezleri ve bu illerin diğer ilçeleri, büyükşehir belediyesi statüsünde olan illerin ilçeleri, beldeler ve köylerin her biri ayrı bir yerleşim yeri olarak değerlendirilecek ve bu yerleşim yerleri arasında yer değişikliği yapılabilecektir. Bu yerleşim yerlerinin içindeki eğitim kurumları arasında özür durumundan yer değişikliği yapılmaz. (6) İl içi ve iller arasında herhangi bir nedenden dolayı görev yeri değiştirilen öğretmenlerin, atamalarının yapıldığı tarihten sonra ortaya çıkan özür durumları hariç olmak üzere aynı yer değiştirme döneminde özür durumundan yer değiştirme istekleri dikkate alınmaz. Bu durumda bulunan öğretmenler, takip eden yılın özür durumuna bağlı yer değiştirme döneminde özür durumundan yer değiştirme isteğinde bulunabilirler. (7) Her ikisi de öğretmen olan eşlerden istemeleri halinde birinin sağlık durumu ya da olağanüstü hallere bağlı olarak yer değiştirme başvurusunun uygun bulunması durumunda her ikisinin yer değişikliği başvurusu birlikte alınır ve atamaları aynı kapsamda değerlendirilir." hükmü, "Eş durumu özrü" başlıklı 37. maddesinde ise; "(1) Eş durumu özründen yer değiştirmelere ilişkin duyuru Personel Genel Müdürlüğünce her yıl en geç 15 Aralık ve 15 Temmuz tarihine kadar Bakanlık internet sayfasında yapılır. Duyuruda; kimlerin başvuruda bulunabileceği, başvuru tarihi, başvuru yeri, şekli ile diğer hususlara yer verilir. Başvuru tarihi duyuru tarihinden en geç on gün sonra başlatılır. Başvuru süresi beş iş gününden az on iş gününden fazla olamaz. Eş durumu özrüne bağlı yer değiştirmeler, ocak ve ağustos aylarında yapılır. (2) Öğretmenlerin bu özür durumundan yer değiştirme isteğinde bulunabilmesi için eşinin, atanmak istediği yerde sosyal güvenlik kurumuna bağlı olarak çalışması ve bu durumu belgelendirmeleri gerekmektedir. ... (4) Eşi emekli olan öğretmenler, eşlerinin emeklilik tarihinden sonraki altı ay ile sınırlı olmak ve bir defaya mahsus olmak üzere ilk yer değiştirme döneminde eşinin ikamet ettiği yere yer değiştirme isteğinde bulunabilir. (5) Eş durumu özrüne bağlı olarak yapılacak yer değiştirmelerde aranan son iki yıl içinde en az 360 gün sigortalılık süresinin hesabında, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesi kapsamında geçen hizmet süreleri birlikte değerlendirilir. (6) Eşleri sigortalı olarak çalışmakta iken muvazzaf askerlik hizmetini yerine getirmek üzere askere alınanların asker dönüşü sigortalı olarak çalışmaya başlamaları halinde özür durumundan yer değişikliği istediklerinde sigortalılık süresinin yeterli olmaması durumunda borçlanılması kaydıyla askerlikte geçen süreleri sigortalı olarak geçirilen süreler kapsamında değerlendirilir. (7) Eşi isteğe bağlı sigortalı olan öğretmenlerin eş durumu nedenleriyle yer değişikliği istekleri bu kapsamda değerlendirilmez. (8) Öğretmenlerin, eşlerinin geçici olarak görevlendirildikleri il ya da ilçelere yer değiştirmeleri yapılmaz. (9) Bu madde kapsamında yer değişikliği isteyenlerden aşağıdaki belgeler istenir; ... b) Eşi; kamu kurum ve kuruluşları dışında 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olarak çalışanlardan; 1) Eşinin çalışmakta olduğu iş yerinden alınacak görev yeri belgesi, 2) Eşinin çalışmakta olduğu iş yerinin çalışır durumda olduğunu gösterir bağlı bulunduğu vergi dairesinden veya ilgili meslek teşekkülünden alınacak belge, 3) Başvuru tarihinden itibaren geriye dönük son iki yıllık süre içinde en az 360 gün sigortalı hizmeti olduğunu ve sigortalılığının halen devam ettiğini gösterir belge, 4) Aile kütüğüne işlenmiş kişisel bilgilerin özetlerini gösterir nüfus kayıt örneği ya da Nüfus Hizmetleri Kanununun 23 üncü maddesinde belirtilen süre içerisinde Uluslararası Aile Cüzdanı örneği. (10) Öğretmenlerden eşleri ülke genelinde faaliyet gösteren ancak merkezi bir ilde yerleşik olan şirketlerde çalışanların, iş merkezinin dışında bir iş yerlerinde çalışıyor olması halinde bu maddenin dokuzuncu fıkrasının (b) bendinde istenilen belgelere ilave olarak; atanmak istediği yerde iş yerinin faaliyette olduğuna dair belgeyi anonim şirketlerde çalışanların işyerinden, diğer şirketlerde çalışanların da vergi dairesinden, belediyeden veya ilgili meslek kuruluşlarından alacağı belge ile belgelendirmeleri gerekir." düzenlemesi bulunmaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Dava konusu Kılavuz'un yayımlandığı 14/12/2011 tarihi itibarıyla yürürlükte olan ve 14/09/2011 günlü, 28054 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak Milli Eğitim Bakanlığının yeniden yapılandırılması kapsamında 3797 sayılı Kanun'u yürürlükten kaldıran 652 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK)'nin Geçici 6. maddesinde; "Bu Kanun Hükmünde Kararnamenin uygulanmasına ilişkin düzenlemeler bir yıl içinde yürürlüğe konulur. Bu düzenlemeler yürürlüğe girinceye kadar mevcut düzenlemelerin bu Kanun Hükmünde Kararnameye aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam olunur." hükmüne yer verilmiş olup; Kılavuz'un yayımlandığı tarihte yürürlükte bulunan ve 06/05/2010 günlü, 27573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin, 652 sayılı KHK'ya aykırı olmayan hükümlerinin iş bu dava konusu uyuşmazlık hakkında uygulanacağı açıktır.
Öte yandan; 652 sayılı KHK'nın 37. maddesinin 3. fıkrasının "Bakanlıkça belirlenen özür gruplarına bağlı yer değiştirmeler ise yaz tatillerinde yapılır." biçimindeki son cümlesinin iptaline ilişkin Anayasa Mahkemesinin 06/02/2013 günlü, E:2011/123, K:2013/26 sayılı kararının gerekçesi incelendiğinde; kararda, özür durumuna bağlı yer değiştirmelerin sadece yaz tatillerinde yapılmasının, özür gruplarına ilişkin yer değiştirmelere zaman yönünden kısıtlama getirdiği ve bu durumun da hukuka aykırı olduğunun vurgulandığı; anılan kararın, Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmenlerinin Atama ve Yer Değiştirme Yönetmeliği'nin uygulanmasını tamamen ortadan kaldıracak nitelikte olmadığı ve tüm Yönetmelik maddelerini hukuka aykırı kıldığından da söz edilemeyeceği, dolayısıyla dava konusu Kılavuz'un dayanaksız kaldığından bahsedilemeyeceğinin kabulü gerekmektedir.
I. Dava konusu Kılavuz'un "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken "eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere" yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin iptali istemi yönünden:
Uyuşmazlık konusu eksik düzenlemeye karşı açılan başka bir davada; Dairemizin 08/03/2022 günlü, E:2020/1903, K:2022/1113 sayılı kararıyla; "... Yönetmeliğin, "Eş Durumu Özrü" başlıklı 37. maddesinin 2. fıkrası incelendiğinde, düzenlemenin amacının; eşi kamu kurum ve kuruluşları ile özel sektörde belli bir süre görev yapmış bulunan öğretmenlerin eş durumu özrüne bağlı olarak atanmasına imkan sağlamak suretiyle Anayasa ile koruma altına alınan aile bütünlüğünün sağlanması ve bu şekilde kamu hizmetinin daha verimli bir şekilde yürütülmesi olduğu anlaşılmaktadır.
Bu nedenle, Kılavuzda; eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre, bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlar ile eşi, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara eş durumu özrüne bağlı yer değişikliği hakkı verilmemesinin Yönetmeliğin amacına aykırı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Ayrıca, Yönetmeliğin 37. maddesinin 4. fıkrasıyla; eşi emekli olan öğretmenlere, eşlerinin emeklilik tarihinden sonraki altı ay ile sınırlı olmak ve bir defaya mahsus olmak üzere ilk yer değiştirme döneminde eşinin ikamet ettiği yere yer değiştirme isteğinde bulunabileceğine yönelik tanınan hakkın, dava konusu Kılavuz'da yer verilmemek suretiyle üst hukuk normuna aykırı şekilde ortadan kaldırıldığı görülmektedir.
Açıklanan nedenlerle; Kılavuz'un davaya konu edilen kısmının, eş durumu özrüne bağlı yer değiştirme başvurusunda bulunacaklar yönünden mevzuata aykırı şekilde eksik düzenlenmesinde hukuka uygunluk bulunmamaktadır." gerekçesiyle eksik düzenlemelerin iptaline karar verildiğinden, iş bu davaya yönelik aynı istem hakkında yeniden karar verilmesine yer bulunmamaktadır.
II. Kılavuz'un "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "...31 Aralık 2011..." ibaresinin iptali istemi yönünden:
Kılavuz'un bahsi geçen düzenlemelerinde; eş durumu özrüne bağlı yer değiştirme başvurusunda bulunacaklara yönelik olarak adaylık, sigortalılık ve öğretmenlikte görev yapılan sürelerinin hesabında 31 Aralık 2011 tarihi esas alınmıştır.
Davacı Sendika; önceki yıllarda yayımlanan kılavuzlarda, bu sürelerin hesabında ikinci yarıyılın başlangıç tarihi esas alınırken, dava konusu Kılavuz'da 31 Aralık 2011 tarihinin esas alınmasının kamu yararı ve hizmet gerekleri ile mevzuata aykırı olduğunu ileri sürmektedir.
13/12/2011 günlü Basın Duyurusu ile dava konusu Kılavuz'da atama işlemlerinin 30/12/2011 tarihi itibarıyla yapılacağı öngörüldüğünden adaylık, sigortalılık ve öğretmenlikte görev yapılan sürelerinin hesabında 31 Aralık 2011 tarihinin esas alınmasında hukuka aykırılık görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1. 14/12/2011 tarihinde yayımlanan Öğretmenlerin Eş Durumu Özrüne Bağlı Yer Değiştirme Kılavuzu'nun "3. EŞ DURUMU ÖZRÜ" başlıklı kısmında başvuracaklar sayılırken "eşi, 506 sayılı Kanun'un 20. maddesine göre bankalar için kurulmuş özel emeklilik sandığına tabi olarak çalışanlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ve benzeri kurumlarda çalışanlara ve de eşi emekli olan öğretmenlere" yer verilmemesine ilişkin eksik düzenlemelerin iptali istemi yönünden KARAR VERİLMESİNE YER OLMADIĞINA;
2. Kılavuz'un, "2. GENEL HÜKÜMLER" kısmının 1., 2. ve 3. cümlesi ile "2.3. Başvuru Şartları"nın başlangıç kısmında yer alan "...31 Aralık 2011..." ibaresinin iptali istemi yönünden DAVANIN REDDİNE;
3. Nihayetinde dava kısmen karar verilmesine yer olmadığı, kısmen ret ile sonuçlandığından, ayrıntısı aşağıda gösterilen toplam ...-TL yargılama giderinin, haklılık oranına göre yarısı olan ...-TL'nin davalı Milli Eğitim Bakanlığından alınarak davacıya verilmesine, diğer yarısının davacı üzerinde bırakılmasına, kararın kesinlik kazanmasından sonra artan posta ücretinin davacıya iadesine;
4. Davalı Milli Eğitim Bakanlığınca, temyiz aşamasında yatırılan ve kullanılan ...-TL gider avansının yarısı olan ...-TL'nin davacıdan alınarak anılan idareye verilmesine, geri kalan kısmın ise davalı idare üzerinde bırakılmasına;
5. Bakılan davanın kesinleşen kısmı için davacı lehine vekalet ücretine hükmedildiğinden, bu aşamada davacı lehine yeniden vekalet ücretine hükmedilmemesine;
6. İş bu karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ...-TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalı idareye verilmesine;
7. Bu kararın tebliğ tarihini izleyen 30 (otuz) gün içerisinde Danıştay İdari Dava Daireleri Kuruluna temyiz yolu açık olmak üzere, 08/03/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
