Çin’in yasaklaması sonucunda yeniden gündeme geldi. Zaten madencilik, elektrik tüketimi, çevreye etkisi ve bilgisayar donanımı bulma zorluğu nedeniyle bir süredir eleştiriliyordu. Kripto paralarla ilgili son dönemde öne çıkan bir konu madencilik oldu. En son Çin hükümeti, ülkede kripto para madenciliğini engellediğini duyurdu. Zaten bir süredir bu konu gündemdeydi. Tesla CEO’su Elon Musk ve başka pek çok isim de çevreci gerekçelerle kripto paraları eleştirmişti. Zaten araştırmalarla da kripto para madenciliğinin enerji tüketimindeki yansımalarına sık sık dikkat çekiliyor. Kripto para madenciliği en basit tanımıyla, özel yazılım ve donanımlara sahip cihazların, karmaşık problemleri çözerek kripto para transfer işlemlerini onaylaması ve bunun sonucunda yeni üretilen kripto para ile ödüllendirilmesi... Yani kripto paraya satın alarak ya da madenci olarak yatırım yapabiliyorsunuz. Bilgisayar ve internete sahip olan herkes madencilik yapabiliyor. Kripto para madenciliğinde de Asic, grafik işlemci birimi yani GPU, CPU yani merkezi işlem birimi ile madencilik ve bulut madenciliği gibi türler var. ÇEVRESEL TEPKİLER ARTTI Seçilen madencilik türüne bağlı olarak bu alanda gelir elde etmek bir hayli zaman alıyor. Donanımın maliyetini çıkartmak zor olabiliyor. İşlemci gücü arttıkça elektrik tüketimi de artıyor. Cihaz sayısı arttıkça cihazları işletmek, kontrol etmek ve bakımlarını yapmak için harcanan zaman da artıyor.Bitcoin’in artan değeri kripto para madenciliğine ilginin artmasını sağlamıştı. Diğer paralar da düşünüldüğünde her yıl dünyada önemli miktarda enerji kripto para piyasasına akıyor. Kripto para madenciliği, bilgisayar donanımı bulma zorluğu, elektrik tüketimi ve çevreye ektisi dolayısıyla da eleştiriliyor. Kripto paralar dünyanın enerji tüketiminde çok öne çıkmaya başladı. 2018 yılında kripto paralar için harcanan enerjinin İrlanda’nın enerji tüketimine eşit olduğu açıklandı. Son yıllarda bu daha da arttı. Kripto paraların değerleri yükseldikçe çevreye zararları da artıyor. Cambridge Üniversitesi araştırmacıları, bu yıl sadece Bitcoin tarafından tüketilen toplam enerjinin 128 terawatt saate ulaşacağını açıkladı. Bu da tüm Norveç’in tüketiminden daha fazla. Bitcoin üretimi yapan madenciler sahip oldukları sistemleri günün 24 saati çalıştırıyorlar. Fiyat hızla yükselirken madencilik sektörüne her gün yüzlerce yeni isim giriyor. Kripto para üretimi nedeniyle karbon salınım miktarlarında gözle görülür artış olduğu ifade ediliyor. KARBON VERGİSİ ÖNERİSİ Madencilere karbon vergisi uygulanması öneriliyor. Bazı ülkeler madenciliği yasaklıyor. En son yasaklayan Çin oldu. Ancak yenilenebilir enerji kullanımı da yaygınlaşıyor. Güneş ve rüzgar enerjisi kullanımı artıyor. Kripto para üretiminde gece oluşan enerji fazlası veya yenilenebilir kaynaklardan üretilen temiz enerji de kullanılmaya başlandı. YÜZDE 70’İ ÇİN’DE YAPILIYOR Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Murat Kırık, kripto para madenciliğinin çok fazla bilgisayar gücü gerektiren karmaşık ve enerji yoğun bir süreç olduğunu belirterek, şunları söyledi: “Kripto para madenciliği sanayileşmiş yaşamın diğer alanları kadar çevre için henüz tehdit değil. Madencilikte kullanılan bilgisayarlar herhangi bir kaynaktan gelen gücü kullanabilirler. Bu yenilenebilir enerji de olabilir. Yaşanılan yerin elektrik fiyatına bağlı olarak madenciliğin maliyeti değişiyor. Daha verimli bilgisayar ekipmanı da bunu azaltır.” ELEKTRİK MALİYETİ Kırık, “Elektriğin fiyatı ne kadar düşükse, madenciler için o kadar az maliyet vardır. Bu da kazancı artırır. Kripto para madenciliğinin büyük kısmı enerji maliyetleri Avrupa ülkeleri ve Amerika’dan daha ucuz olduğu için Çin’de yapılıyordu. Dünyadaki kripto para madenciliğinin yüzde 70’i, Çin’de dönüyor. Ama Çin hükümetinin kararından sonra artık bu değişecek” dedi. Türkiye’de de kripto para madenciliği yapan insanlar var. Ancak sayıları tam bilinmiyor. Kurumsal olarak bu alanda 15’e yakın isim olduğu tahmin ediliyor. DONANIM KITLIĞI YOLDA Madenciliğe artan ilgi donanım tarafında da sorunlara neden oluyor. Özellikle yeni çıkan Chia isimli kripto paranın hard disk ve SSD (sabit disk sürücü) ile toplanması nedeniyle donanım kıtlığı yaşanabileceği de belirtiliyor. BitTorrent’in mucidi Bram Cohen tarafından yaratılan chia blokzincir farklı bir model kullanıyor. Bu yeni metot, madenciliğin, GPU yerine SSD ve HDD gibi diskler üzerinden yapılmasını sağlıyor. HARDDİSK UNSURU Veri Kurtarma Hizmetleri Genel Müdürü Serap Günal, hard disk madenciliğinin gelişmeye başladığını, bilinen kripto paraların aksine işlemci ya da ekran kartı gücü talep etmeden depolama alanlarında toplanarak elde edildiğini söyledi. Chia isimli kripto paranın gündeme oturduğuna işaret eden Günal, şunları söyledi: “Özellikle Çin’de madencilerin bu alana doğru büyük talebi bulunuyor. Bu talep beraberinde de hard disk kıtlığını globalde ve ülkemizde göstermeye başladı. Ülkemizde henüz kripto para madenciliğine dair bilinen yollarda dahi çok büyük üretimler gerçekleşmese de hard disk madenciliğinde üretimler başlamış durumda. Şu an ülkemizde de bu durumdan kaynaklı bir hard disk kıtlığı yaşanıyor diyebiliriz. Teknoloji marketlerinde hard disklere yönelik yoğun alımlarla karşılaşıldığı ve tükenme durumuna geldiğini görebiliyoruz. Bu ülkemizdeki üreticilerden ve yurtdışından da kaynaklı olabilir. Başta Chia olmak üzere diğer hard disk kaynaklı kripto paraların resmi alım satımı yapılmaya başlamasıyla bu durum çok ciddi boyutlara ulaşacak.” YATIRIMCI TALEBİNE GÖRE Ünlü çip üreticisi Nvidia birkaç hafta önce çiplerinin kripto para madenciliğinde kullanılmasını engellemek istediğini açıkladı. Uzmanlara göre mevcut durumda kripto paralardaki yatırımlar, emtia piyasaları başta olmak üzere geleneksel yatırım araçlarına yönelse de ilerleyen süreçte yatırımcılar kripto paraları yine tercih edebilir. Ayrıca önümüzdeki süreçte kripto para madenciliğinin, elektrik tüketiminden dolayı ortaya çıkardığı çevresel etkenler daha sık konuşulacak, devletler için bu bir baskı aracı haline gelecek gibi duruyor.